Akıllı telefonlar aydınlatma ölçümüne uygun mu?…
Günümüzde her şey için bir aplikasyon var. Verilen bu “söz” ile üreticiler günlük hayatı bizler için daha kolay hale getirmek istiyorlar.
Aydınlatma ve mimari sektörü için de sayısız aplikasyon mevcut. Lüksmetre aplikasyonları da bunlardan bir tanesi. Peki bu uygulamalar profesyonel bir ölçüm cihazı ile değiştirilebilir mi?
Bizler bu soruya her zamankinden daha sık rastlıyoruz çünkü faydası açıkça ortada. Bu tür aplikasyonlar ya tamamen ücretsiz ya da çok düşün fiyatlı. Bu yüzden elbette bir lüksmetreyi (Üreticiye ve doğruluğa bağlı olarak fiyatları 100-2000 Euro arasında değişiyor) hemen hemen hepimizde var olan bir akıllı telefon aplikasyonuyla değiştirmek gerçekten akıllıca olurdu.
Güvenilir bir aydınlatma laboratuvarı olarak biz telefonla fotometrik parametre fikrine sadece gülümseyerek bakıyoruz. Ancak merakımız yine de bu konuyu etraflıca incelememize engel olamıyor. Bu yüzden farklı işletim sistemlerindeki farklı lüksmetrelere bakmaya başladık ki onları test edebilelim. Bunların laboratuvarımızdaki “kalibre bir lüksmetre” ile kıyaslandığında ne kadar iyi olduğunu bulmak istedik.
Hardware
Bu test için Sony, Samsung ve Nokia cihazlarının yanında farklı serilerdeki iPhone’ları da kullandık:
Die Software (Kalıp Yazılım)
Çoğu ücretsiz olan şu aplikasyonları kullandık ve onları sistemlerin her birine yerleştirdik:
Bizim referansımız
PRC Krochmann’dan (Model 106e, özel model, A sınıfı) referans aydınlatma metresiyle referans ölçülerimizi ilettik. Elbette geçerli bir “geri akabilen” kalibrasyonla.
Kullanılan aydınlatma kaynakları
Bu test için üç farklı aydınlatma kaynağı seçtik:
- Düşük voltaj halojen lamba
- Kompakt flüoresan lamba (Renk Sıcaklığı: 2,700 K)
- LED (Renk sıcaklığı: 3,000 K)
Her şeyi basit ve transparan tutmak ve LED aydınlatma kaynağı ile ulaşılan sonuçları sunmak için bu makalede kendimizi sınırlandırdık.
Test planımızTest gün ışığı olmayan, yapay aydınlatma kaynaklarından etkilenmemiş bir odada gerçekleşti. Belirtilen aydınlatma kaynaklarıyla 100lx, 500lx ve 1000lx referans aydınlatmaları; yatay yüzeylerde biri diğerinin arkasına olacak şekilde ayarladık. Daha sonra birbiri ardına, farklı akıllı telefonlar, her biri kendi ölçümleme aplikasyonuyla aydınlatmayı ölçmek üzere kullanıldı. Bunu yapabilmek için PRC lüksmetresinin fotometresinin başı armatürün (Gamma 0°) altına eksensel bir şekilde yerleştirildi. Bunun için ön kamera, akıllı telefonun gösterimdeki parlaklık sensörü, kullanıldı. Ön kamera sensörü tam olarak lüksmetrenin fotometre başının daha önce konumlandırıldığı referans noktasında konumlandırıldı. Bu ayarlama ödemeli bir aplikasyon olan Lüksmetre Pro Advanced dışında (Çünkü bu aplikasyon giriş olarak bir yüzeyden yansıtılmış ışığa ihtiyaç duyar.) tüm aplikasyonlar için sağlandı. Uygulamada, aydınlatma kaynağı tipi için aydınlatılmış yüzeyden gerekli mesafe gibi sayısız ayarlama yapıldı. Bu kalibrasyon, her seferinde 100lx referansıyla, üreticinin talimatları doğrultusunda gerçekleştirildi.
Değerlendirme
Bazı uygulamaları gerçek değerlere ayarlamak mümkün olsa da testlerimiz sırasında; değerin tam olarak doğru olmasının sıklıkla mümkün olmadığını bulduk. Bu yüzden kalibrasyon genellikle büyük artışlardaydı ya da 100lx gibi bir referans değeri (aplikasyon maksimum 34lx’e kalibre edildiğinden) ayarlanamıyordu. Referans parlaklığındaki sapmalar oldukça yüksek bir bölümde vardı. (113%’e kadar- Samsung Galaxy S 5’in Geogreenapps’ten »Lüks Işık Metresi« uygulamasının birleşiminde) 500lx’lük bir referans değeri kullanıldığında akıllı telefonun ekranı 1,063lx gösterdi. Yüzde değerlerindeki en düşük sapma (%3) »LightMeter by whitegoods« uygulmasıyla iPhone 5 birleşiminde oldu. Bir referans değerinde 500lx kullanıldığında akıllı telefon 484lx gösterdi. Biz yine de bu kombinasyonun bizleri mümkün olan en düşük sapmaya götüreceği konusunda kesin bir sonuca varamıyoruz.
Aynı akıllı telefon üzerinde 100lx referans değeriyle, bu aplikasyon kullanıldığında %89 sapma ile 11 lx’lük bir değer gördük. Bu konudaki genel gözlem ise; Sony cihazları, Samsung ve Nokia akıllı telefonlarında gösterilen değerlerin referans değerlerinin üzerindeyken, kural olarak, iPhone’lar referans değerlerinin altında değerler gösterir. Referans değerindeki medyan sapma android akıllı telefonlardaki tüm aplikasyonlar tarafından ölçüldü. Sapma, Windows telefonlarında %60’ın altında bir referans değerine sahipti. Farklı iphone’lar tarafından ölçülen tüm değerlerin medyan sapması yaklaşıktı. Bu da referans değerinin %60 altı anlamına geliyordu.
Testte ayrıca şunu da fark ettik ki; Samsung akıllı telefonlarına ve Sony cihazlarına indirilen aplikasyonlar gösterilen değer üzerinde bir etkide bulunmuyorlardı. Bazı Samsung modellerinde LCD test modunu anahtar kombinasyon olan *#0*# ile değiştirmek mümkün. Burada, “ışık sensörü” fonksiyonunu kullanarak iddia edilen aydınlığı aplikasyonu indirmeden okumanız da mümkün. Aplikasyonun indirilmesi burada gereksiz görünüyor çünkü uygulamanın sadece değer göstermeye hizmet ettiği anlaşılıyor. Yine de bu cihazlar sayesinde gösterilen tüm değerler, referans değeri anlamında %37-%113 arasında sapmıştı.
Aynı hardware’in aynı aplikasyonla birleşimi de aynı sonuçlara götürür mü?
Ölçülen değerlerdeki büyük dalgalanmaların bağımsızlığında; tipik bir akıllı telefonun aynı aplikasyonla aynı aydınlatma değerlerini gösterip göstermeyeceğini kendimize sorduk. Bunu test edebilmek için yapısal olarak aynı olan iPhone 5 tiplerini kullandık. Hepsinde whitegoods’un Galactica ve LightMeter uygulamalarını seçtik. Ne yazık ki burada da hayal kırıklığı yaşadık. Diyagram bize gösteriyordu ki; bazı durumlarda test ettiğimiz bu dört akıllı telefon tamamen farklı ölçümleme sonuçlarına ulaşıyordu.
Bu dalgalanmaların telefonların içine yerleştirilmiş bileşenlerin toleranslarıyla ilgili olduğundan şüpheleniyoruz. Bunlar kullanıcının günlük kullanımında fark etmediği ancak direkt karşılaştırmalarda gösterilen aydınlatma değerlerinde büyük etkisi olan toleranslar.
Referans değerindeki sapma yüzdesi her zaman aynı mı?
Eğer her zaman aynı aplikasyonla bir akıllı telefon kullanıyorsanız ve zaten referans değerindeki sapma yüzdesini biliyorsanız; aydınlatmayı ölçmede de iyi bir şekilde bunu kullanabileceğinizi varsayabilirsiniz. Peki, aplikasyonun referans değerinden saptığı gösterilen değer farklı aydınlatmalar içinde aynı yüzdeye mi sahip? Bu sorunun cevabının izini sürmek için, siyah laboratuvarımızdaki optik bankın üzerinde iPhone 5 ile 10lx, 100lx, 1,000lx ve 10,000lx değerlerindeki aydınlatma ölçümlerini çıkarttık. Aydınlatma kaynağı ve alıcı arasındaki fark ayarlanarak artışlar oldukça doğru bir şekilde yapılabilir. Burada yine aydınlatma kaynağı olarak 3000K’lık LED armatür kullanıldı. Bu testte biz iki farklı uygulamadaki değerlere baktık.
Deneyde gösterildiği gibi birbiriyle sapan uygulama değerleri bazı kesin vakalarda %358’e kadar çıkabilir. Eğer referans değerlerinde yüzde sapmalarına bakarsak hiçbir türde bir devamlılık söz konusu değil.
Galactica aplikasyonu 10lx’te referans değeri açısında %180’in üzerindeydi ve 10.000lx’te %50’nin altındaydı. 100lx’lük bir referans değerinde %88, 10 000lx’te %59’du. Referans değerlerinde sabit bir sapma yoktu. Tamamen tesadüf olarak şunu keşfettik ki; akıllı telefonlarda ön kameradansa arka kamera kullanımı sıklıkla farklı değerler üretiyordu. Buna ek olarak; bazı uygulamalar, kamera ışık geçirmez bir kapağa sahip olsa bile, asla 0lx göstermiyordu
Sonuç
Sonuçlar gösteriyor ki aydınlatmadaki ciddi ölçümler sadece profesyonel bir hardware ile mümkün olabilir. Çünkü bu tip çözümlerde yer alan V(λ)-ayarlı sensör, çıkan yayılımın, gün ışığında insan gözünün parlaklık duyarlılığına göre ölçüldüğünü garantiler. Ek olarak; “cos-true” değerlendirme önemlidir; çıkan yayılımın sensörün üzerindeki oranının açısına göre çalıştığı anlamına gelir. Akıllı telefonlar, ne birini ne de diğerini yapabilir. Aksi takdirde orijinal fonksiyonları garantilenemez.
Aplikasyon üreticilerinin niyeti elbette akıllı telefonun profesyonel bir lüksmetreyle değiştirilmesi değil. Gerçek şu ki bazı aplikasyonların sözde kalibrasyon fonksiyonlarıyla çalışması kulağa profesyonelce ve akıllıca geliyor ama ne yazık ki değeri doğru bir şekilde ayarlamak açısından bu genellikle mümkün değil. Mümkün olsa bile, dışarıdaki değerler; “kalibre değer” aşırı dalgalanmaların ana konusu olduğundan, fayda çok azdır. Hatta testte aynı aplikasyon yapısal olarak aynı akıllı telefonlarda kullanıldığında farklı ölçüm sonuçlarına ulaşıldı.
Bu nedenle, kısacası, aplikasyonlar ne yazık ki aydınlatmayı ölçmede, hatta genel olarak bir aydınlatma değeri fikri belirlemede, henüz yeteri kadar iyi değiller. Tam tersine, kullanıcıyı yanlış yönlendiriyorlar.
Haber kaynağı: http://www.dial.de/DIAL/en/dialacademy/blog/light/luxmeter-app-versus-measuring-device.html